Het is veelbelovend dat het aantal inschrijvingen in de kleuterschool snel toeneemt in landen in Oost- en Zuid-Afrika, zoals Zambia, Rwanda en Uganda. Deze positieve trend vertaalt zich echter niet in hogere leerresultaten op het gebied van lezen en wiskunde op de lagere school in de regio: veel kinderen in graad 2 en 3 van het lager onderwijs kunnen nauwelijks lezen, schrijven of eenvoudig rekenen. De schoolrijpheid verbeteren door middel van kleuteronderwijsprogramma's is een van de belangrijkste strategieën om deze leerresultaten in de eerste graden te verbeteren. De hedendaagse definities van schoolrijpheid benadrukken het holistische karakter ervan, waaronder lichamelijke, sociaal-emotionele, taal- en cognitieve ontwikkeling, zelfregulering, creativiteit enz. (UNICEF 2021).
In veel kleuterklassen staat schoolrijpheid echter gelijk aan formele, door de leerkracht geleide instructies om te leren lezen, schrijven en rekenen. De huidige onderwijspraktijken in het kleuteronderwijs in deze landen slagen er niet in de leerlingen actief te betrekken en beperken de sociale interactie, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan inhoud van buiten leren, en niet aan spelend leren. Ironisch genoeg vormt deze sterke focus op academische vaardigheden een belemmering voor de ontwikkeling van de ontluikende lees- en rekenvaardigheden die kinderen voorbereiden op het leren lezen en schrijven in de lagere school. Omgekeerd stimuleert spelenderwijs leren de holistische ontwikkeling van leerlingen, zoals hierboven beschreven, terwijl een omgeving wordt gecreëerd waarin leerlingen de lees-, schrijf- en rekenvaardigheden ontwikkelen die nodig zijn om ‘klaar’ te zijn voor school - en voor het latere leven.
Leerkrachten in Zambia, Uganda en Rwanda hebben hun vaardigheden versterkt om spelenderwijs leren te bevorderen bij het leren lezen, schrijven en rekenen in het kleuteronderwijs. Deze veranderingen in de klas resulteren in veranderingen op het niveau van het nationale systeem en binnen de gemeenschap.
- Ministry of General Education (MoGE), Zambia
- Rwanda Education Board (REB), Rwanda
- Ministry of Education and Sports (MoES), Uganda
Met een vergelijkbare aanpak in Zambia, Uganda en Rwanda ondersteunt IT'S PLAY de implementatie van een innovatief model voor de professionele ontwikkeling van leerkrachten om vaardigheden op te bouwen op het gebied van spelbevordering in het kleuteronderwijs. Het model koppelt kwaliteitsvolle beschrijvingen van speelse leeractiviteiten aan ondersteuning van leerkrachten op het gebied van kinderobservatie en zelfreflectie; en combineert elementen van het ‘opkomende curriculummodel' en het 'prescriptieve model' om vaardigheden op het gebied van spelbevordering te ontwikkelen (LEGO Foundation, Jensen et al., 2019).
Het project is gebaseerd op vier pijlers:
- integratie van spelenderwijs leren in het beleid en de instrumenten van de overheid op het gebied van professionele ontwikkeling voor leerkrachten
- versterking van de capaciteit van aanbieders van professionele ontwikkeling voor leerkrachten inzake spelenderwijs leren
- ondersteuning van de aanbieders van professionele ontwikkeling voor leerkrachten om 1.600 leerkrachten op te leiden en te coachen
- bewustmaking van de voornaamste belanghebbenden, zoals schoolleiders en ouders
Aan het einde van het project:
- Overheidsstructuren die verantwoordelijk zijn voor de professionele ontwikkeling van leerkrachten coördineren, controleren en bevorderen het gebruik van spelenderwijs leren in hun trajecten
- De overheidsaanbieders van professionele ontwikkeling voor leerkrachten hebben hun capaciteit versterkt om kleuterleerkrachten op te leiden rond spelenderwijs leren; en professionele ontwikkeling van leerkrachten inzake spelenderwijs leren te implementeren
- Kleuterleerkrachten hebben meer inzicht in en meer vaardigheden voor de toepassing van spelenderwijs leren bij het beginnen leren lezen en schrijven, en passen speelse leermethoden toe
- Schoolleiders en ouders/voogden steunen methoden van spelenderwijs leren in het kleuteronderwijs
IT'S PLAY wordt geïmplementeerd in drie verschillende landencontexten en op verschillende schaalniveaus (subnationaal in Zambia; pilootniveau in Rwanda en Uganda), met gebruikmaking van iteratieve leercycli die de contextualisering en het voortdurend testen en verbeteren van deze innovatieve aanpak van professionele ontwikkeling voor leerkrachten inzake spelenderwijs leren mogelijk zullen maken.
IT’S PLAY wordt gefinancierd door het POP-initiatief (Play Our Part) van de LEGO Foundation. Als onderdeel van het POP-initiatief heeft de LEGO Foundation een Community of Practice opgericht waarin de LEGO Foundation, VVOB, Innovations for Poverty Action (IPA), VSO en Plan International gezamenlijk benaderingen voor het versterken van de kwaliteit van het spelenderwijs leren testen en verfijnen en nadenken over de opgedane ervaringen en deze delen om bewijzen te leveren en de kleuteronderwijs-gemeenschap te informeren.
Om haar doelstellingen te bereiken, versterkt VVOB de capaciteit van haar onderwijspartners. VVOB werkt met trajecten voor capaciteitsontwikkeling die de partners een maximale verantwoordelijkheid geven voor de uitvoering en het beheer van hun eigen veranderingsprocessen. Dit gebeurt door middel van technische bijstand die wordt verleend door het VVOB-teams in Zambia, Uganda en Rwanda, die zowel lokale als internationale deskundigen op het gebied van onderwijs en change management omvatten.
Foto boven: ©GPE/Alexandra Humme. VESTINE NYIRAZUBA, pre-school teacher in her classroom at the Jean de la Mennais School in Burera district in rural Rwanda; teaching a student
