Hannelore De Greve (kleine foto rechts) en Herman Coene (kleine foto links), lerarenopleiders aan de Karel de Grote Hogeschool, reisden af naar Vietnam om hun expertise rond het procesgericht kindvolgsysteem met de lokale VVOB-collega’s te delen. In Vietnam startte namelijk een nieuw programma dat zich richt op de professionele ontwikkeling van leerkrachten om de betrokkenheid en het welzijn van kwetsbare kleuters te garanderen: “Onderwijs kan een hefboom zijn om op te klimmen op de sociale ladder en om te emanciperen.”
De uitdaging
De laatste tien jaar bouwde Vietnam veel scholen om zoveel mogelijk kinderen in de klas te krijgen, en meer kleuterleerkrachten studeren af. Maar de kleuters in hun klassen missen een gezond niveau van betrokkenheid en welzijn. Dat is problematisch voor hun ontwikkeling, vooral wanneer ze botsen op bepaalde leerbarrières zoals armoede of etnische diversiteit, wat een grote uitdaging is in Centraal Vietnam.
Goede kleuterleerkrachten zijn cruciaal voor het leerproces van kinderen. Hoewel die leerkrachten meestal een diploma hebben behaald, missen ze praktische competenties en kennis van specifieke pedagogische benaderingen om de betrokkenheid en het welzijn van hun kleuters te verzekeren. Schoolleiders zijn daarenboven niet in staat om de nodige professionele ontwikkeling aan te bieden aan hun kleuterleerkrachten.
Het programma
Het nieuwe meerjarenprogramma van VVOB in Vietnam ‘Mitigating Preschool Children’s Barriers to Learning in Disadvantaged and Ethnically Diverse Districts’ (BaMi) startte in 2017, en zal de komende vijf jaar gefinancierd worden door de Belgische overheid met ruim vier miljoen euro. De geografische focus op Centraal Vietnam is niet uit de lucht gegrepen: in de provincies Kon Tum, Quang Nam en Quang Ngai leven grote bevolkingsgroepen die arm en etnisch divers zijn. Bovendien is de regio gevoelig voor natuurrampen. Om hun programma-activiteiten van zo dichtbij mogelijk te kunnen opvolgen, verhuist VVOB Vietnam dit jaar van hoofdstad Hanoi naar Da Nang in Centraal Vietnam.
Het BaMi-programma bouwt verder op de successen en lessen getrokken uit het vorige meerjarenprogramma dat afliep in 2016, maar richt zich nog meer op gelijke onderwijskansen in de bovengenoemde provincies.
Het structureel partnerschap
Om de uitdagingen grondig aan te pakken, doet VVOB Vietnam, net zoals in het vorige meerjarenprogramma, beroep op de expertise van de Karel de Grote Hogeschool (KdG) in het kader van hun structureel partnerschap. Concreet neemt KdG, en in het bijzonder lerarenopleiders Herman en Hannelore, de professionele ontwikkeling van kleuterleerkrachten rond het procesgericht kindvolgsysteem en het overwinnen van leerbarrières op zich: Ze versterken de capaciteit van de Departementen van Onderwijs van Kon Tum, Quang Nam en Quang Ngai zodat die op hun beurt kwaliteitsvolle professionele ontwikkeling kunnen aanbieden aan kleuterleerkrachten.
Hannelore en Herman brachten begin 2017 een eerste bezoek aan het nieuwe meerjarenprogramma BaMi. Op de agenda stonden twee activiteiten als prioritair aangevinkt: de VVOB Vietnam-medewerkers een training geven rond het kindvolgsysteem, en bestaande lespraktijken observeren in kleuterklassen om waardevolle input te kunnen geven voor de capaciteitsversterkende trajecten voor de bovenvermelde Departementen van Onderwijs rond het kindvolgsysteem.
De reflecties
KdG en VVOB leerden elkaar kennen in 2013, toen een internationale groep VVOB-medewerkers uit Vietnam, Zambia en Zimbabwe een intense vijfdaagse training volgde aan KdG over kleuteronderwijs. “Toen besloten we om in het meerjarenprogramma 2014-2016 de handen in elkaar te slaan voor de capaciteitsversterking van de Vietnamese kleuterleerkracht”, herinnert Herman zich. “Dat wilden we bereiken via verschillende kanalen. Zowel onderwijsactoren in het ministerie, de lerarenopleidingen, scholen als de bredere gemeenschappen werden geviseerd. Het succes van het afgelopen meerjarenprogramma is deels te danken aan het sterk netwerk dat VVOB Vietnam heeft opgebouwd met de ministeries op zowel provinciaal als districtsniveau. Dat is een strategisch verstandige zet.”
In het vorige meerjarenprogramma werd niet alleen een krachtig, werkbaar framework voor samenwerking op poten gezet, maar ook een actieonderzoek dat via het procesgericht kindvolgsysteem tot maatregels wilt komen om de betrokkenheid en het welzijn van de geobserveerde kleuters te verbeteren. Het nieuwe BaMi-programma steunt op de eerste bevindingen van dat actieonderzoek, en past ze toe op de drie bovengenoemde provincies waar VVOB Vietnam etnische minderheden hoopt te bereiken.
“Het nieuwe programma volgt op een heel logische manier het vorige op, zowel inhoudelijk als strategisch. De basis werd gelegd in 2014-2016, diepgang en verspreiding zijn het doel voor BaMi”, meent Herman. “Onze gesprekken met de betrokkenen in the field – ambtenaren, schoolleiders, leerkrachten – over het actieonderzoek en het programma in het algemeen zijn hoopgevend. Het procesmatig volgen van kinderen werkt echt.”
“We merken ook dat de Vietnamese kleuterleerkracht kritischer naar de eigen onderwijspraktijk kijkt en veel bewuster omgaat met het individuele leerproces van de kleuters”, vult Hannelore aan. En dat allemaal om kwetsbare kleuters bij de les te houden. “Onderwijs kan een hefboom zijn om op te klimmen op de sociale ladder en om te emanciperen”, vervolgt Hannelore. “In Vlaanderen wordt daar jammer genoeg minder aandacht aan besteed dan in de landen waar VVOB werkt. We hebben hier al veel vooruitgang geboekt, bijvoorbeeld wat gender betreft, maar dat betekent niet dat we er niet meer over hoeven te praten. En als het gaat over ongelijke onderwijskansen op basis van sociaaleconomische status is er wél nog heel wat werk aan de winkel in Vlaanderen.”
KdG gaat regelmatig naar Vietnam om expertise te verlenen, maar zoals in elk structureel partnerschap van VVOB is het de bedoeling dat Vlaamse medewerkers ook terugkeren naar hun eigen organisatie met nieuwe inzichten. Dat is bij Herman absoluut het geval, vertelt hij: “Gisteren nog gaf ik een presentatie met de oproep om ons te ontdoen van het West-Europese navelstaren en onze blik te verruimen naar bijvoorbeeld Oost-Europa of andere regio’s. We willen in de toekomst ook meer werk maken van internationale en interculturele competenties op school. Het verhaal van Vietnam krijgt daarin uiteraard een plaats.”
