U bent hier

22/09/2017

Eind vorig jaar schonk het Vlaams project ‘Sterren schitteren voor iedereen’ vier telescopen aan lerarenopleidingen in Cambodja om hun interne STEAM-kennis op te krikken. Astronoom Vincent Verhoeven reisde in de zomer naar daar om de docenten sterwijs te maken met de telescopen: “Het is heerlijk samenwerken in een land waar een open cultuur voor wetenschap heerst.”

STEAM

VVOB werkt in Cambodja samen met lerarenopleidingen om er onder andere mee voor te zorgen dat toekomstige lagere schoolleerkrachten goed wiskundeles kunnen geven aan hun leerlingen. Het zonnestelsel biedt daartoe een ideaal speelveld: door wiskunde te integreren in simpele en leuke astronomische experimenten kunnen leerkrachten concepten zoals luchtdruk, licht en kleur uitleggen.

Het project ‘Sterren schitteren voor iedereen’ van de Vlaamse Volkssterrenwacht Armand Pien in Gent doneerde eind 2016 vier telescopen aan Cambodjaanse lerarenopleidingen om docenten – en bij uitbreiding hun studentleerkrachten – te onderrichten in hoe ze STEAM (science, technology, engineering, astronomy, mathematics) op een leuke manier kunnen gebruiken om wiskunde en wetenschappen vatbaar te maken voor lagereschoolkinderen.

Mensen vooruithelpen

Het project kende aanvankelijk een Nederlandstalig doelpubliek, zo vertelt Jean-Pierre Grootaerd (kleine foto), geestelijke vader van ‘Sterren schitteren voor iedereen’: “We begeleiden met Armand Pien jaarlijks een aantal leerlingen uit het middelbaar onderwijs bij hun sterrenkundig eindwerk. Die jongeren hebben meestal relatief veel mogelijkheden om verder te studeren. En dan ga je nadenken: veel kinderen en jongeren in een buitengewone situatie, zoals kansarmen of kinderen met een beperking, komen niet in diepgaand contact met de sterrenhemel. Dat was de eerste beweegreden van het project anno 2015.”

Jean-Pierre kreeg – en krijgt nog steeds – steun van grote astronomische namen voor het project: natuurkundige en ‘wetenschapspopularisator’ Bruno Ernst en astronoom Kees de Jager, alle astronauten van de European Space Agency, enkele NASA-astronauten, wetenschappers, meteorologen… En toen werd astronaut Dirk Frimout peter van ‘Sterren schitteren voor iedereen’. “Dat helpt een mens vooruit. Op enkele maanden tijd groeide ‘Sterren schitteren voor iedereen’ uit tot een groot succes in België en Nederland. Maar zo’n project kent geen grenzen. Ook buiten de Lage Landen komen veel kinderen nooit op een betekenisvolle manier in aanraking met sterrenkunde.”

Om een lang verhaal veel te kort te maken, groeide ‘Sterren schitteren voor iedereen’ uit tot het moederproject van een aantal spinoffs: ‘Sterren schitteren voor onze Lage Landen’, ‘Science4Girls’ (waarvan astronaut Frank De Winne peter is), ‘Scopes4SEN’ (in het Verenigd Koninkrijk) en ‘Sterne funkeln für jeden’ (in Duitsland). Ook staan er dankzij het project nu telescopen in onder andere DR Congo, Haïti, Kenia, Moldavië, Kosovo, Marokko, Egypte, Senegal… en Cambodja.

Astronomieleken

“VVOB en ‘Sterren schitteren voor iedereen’ hebben eigenlijk eenzelfde doelstelling”, vertelt Jean-Pierre over de samenwerking tuss­en de twee organisaties. “Onderwijs leveren daar waar het zonder steun heel moeizaam of zelfs niet lukt. Na een aantal diepgaande gesprekken met VVOB doneerden we een aantal telescopen aan de lerarenopleidingen waarmee zij samenwerken.”

Ook met telescoop blijft het heelal een mysterie voor de gemiddelde astronomieleek als dat niet gepaard gaat met enige vorm van begeleiding of attributen. Daarom reisde astronoom Vincent Verhoeven (grote foto midden), collega van Jean-Pierre bij Armand Pien, afgelopen juli af naar Kampong Cham in Cambodja, waar hij docenten en curriculumverantwoordelijken wetenschappen/wiskunde van lerarenopleidingen leerde omgaan met de telescopen.

In the zone

Die technische opleiding duurde drie dagen, maar er werd een extra dag voorzien met de vertalers om de terminologie en inhoud van de opleiding vlotter te kunnen tolken naar het Khmer. “Het thema is vrij exotisch voor het Cambodjaans publiek”, legt Vincent uit. “Bestaande sterrenkundige informatie in het Khmer is dus schaars. Sommige Engelstalige termen varen dan beter bij een uitvoerige omschrijving in het Khmer dan bij een verwaterde of incorrecte vertaling. Zo bestonden er heel wat misvattingen over de hemelmechanica en het zonnestelsel, zelfs zo verregaand dat de eerste opleidingsdag gepaard ging met wat argwaan. Maar wetenschappelijke argumenten misten hun effect niet. De Cambodjaanse cultuur staat helemaal open voor wetenschap, dat zorgt voor een heerlijke samenwerking. Zelfs de tolken waren helemaal in the zone en gingen na de uren door met vragen.”

“Ik hoop dat ik genoeg inzicht en achtergrond meegegeven heb aan de lerarenopleiders zodat die op een flexibele, maar correcte, manier de informatie kunnen vertalen naar het niveau van hun studentleerkrachten, en zij, op hun beurt, naar het niveau van een lagereschoolkind,” gaat Vincent verder. “Ik heb ook getoond hoe je door simpele proefjes met huishoudelijk materiaal verwondering en nieuwsgierigheid voor fysica kan opwekken bij de jeugd.”

Edel

VVOB en Armand Pien hebben elkaar alleszins gevonden. “VVOB is een onmisbare en waardevolle schakel in het Cambodjaanse hoofdstuk van ons project geworden”, zegt Jean-Pierre. “De samenwerking verzekert continuïteit en garandeert dat de telescopen goed terechtkomen, want VVOB voelt goed aan waar de nood groot is.”

Vincent vult nog aan: “Met deze gemotiveerde en goed opgeleide docenten bereikt onze sterrenwacht en ‘Sterren schitteren voor iedereen’ alvast nieuwe lagere schoolleerkrachten en een heleboel kinderen in Cambodja met juiste informatie en mooi materiaal om de edele tak van de wetenschap in het juiste licht te laten schijnen.”