VVOB-medewerkster Sokhany Nget interviewde drie vrouwelijke directeurs van opleidingscentra voor leerkrachten in Cambodja. Ze gaan weldra met pensioen en blikken met Sokhany terug op veertig jaar onderwijs in Cambodja. Van de opkomst en de val van de Rode Khmer, de heropbouw van het onderwijssysteem tot de recente technologische innovaties in hun onderwijsinstellingen. Drie sterke vrouwen die hun lot in eigen handen namen en tegelijk een stevige steen bijdroegen bij de ontwikkeling van het onderwijs in het land. Ook tijdens hun pensioen willen ze daar graag nog verder aan meebouwen.
Kip met gember en Vietnamese zure soep
Mevrouw Te Chan Sokunthy, mevrouw Phavan Sakoeurt en mevrouw Lon Somany zijn directeur in het opleidingscentrum voor leerkrachten in respectievelijk Kandal, Battambang en Kampong Cham. Volgend jaar gaan ze met pensioen. Tijdens een recente workshop nodigde ik hen uit voor de lunch om te praten over hun herinneringen, ervaringen en uitdagingen in hun carrière. Ze kozen voor Malob Svay, een restaurant op slechts vijf minuten met de tuktuk van de hogeschool. Tijdens een lunch van Chaa Knaij (gebakken kip met gember) en Somlau Mechou Youen (Vietnamese zure soep) spraken ze openlijk over de enorme veranderingen die Cambodja heeft doorgemaakt de afgelopen vier decennia.
Van links naar rechts: Sokhany Nget, Phavan Sakoeurt, Lon Somany en Te Chan Sokunthy
Mevrouw Te Chan Sokunthy startte aan de lagere school in 1961 en ze beëindigde het hoger secundair onderwijs in 1973. Ze volgde twee jaar een opleiding aan de medische school, tot de Rode Khmer de controle over het land overnam. Ze werd bevrijd op 1 juni 1979 en werd leraar zonder een specifieke opleiding daartoe te hebben gekregen. Geleidelijk aan schoolde ze zich bij. Zo werd ze leerkracht lagere middelbaar en nadien begon ze zelf leerkrachten op te leiden. In 1985 werd ze vicedirecteur en ten slotte directeur in 2009.
Mevrouw Lon Somany studeerde af aan de middelbare school in 1972. Ze werkte als sportinstructeur in het Olympisch Stadion in Phnom Penh tot de Rode Khmer aan de macht kwam in 1975. Dat jaar werd ze gedwongen de provincie Prey Veng te verlaten. Na de val van het regime verhuisde ze naar Kampong Cham en ging ze er werken bij de provinciale overheid en het provinciaal bureau van Onderwijs. Sinds 1983 werkt ze in het provinciale opleidingscentrum voor leerkrachten van Kampong Cham; eerst als lerarenopleider, nadien als vicedirecteur en, sinds 2008, als directeur.
Mevrouw Phavan Sakoeurt begon aan het regionaal centrum voor lerarenopleiding in Battambang in 1979. Ze werd vicedirecteur in 1996 en directeur in 2009.
Heropbouw vanaf de grond
De Rode Khmer was de militaire tak van de voormalige Cambodjaanse Communistische Partij. Het installeerde een moorddadig schrikbewind in Cambodja van 1975 tot 1979 onder leiding van Pol Pot. Dit regime voerde op massale schaal repressie en moordpartijen uit. De Rode Khmer is verantwoordelijk voor de dood van naar schatting twee miljoen mensen (op een bevolking van zeven miljoen). Het regime viseerde expliciet opgeleide en artistieke mensen, maar vele burgers stierven ook door honger en ziekte.
Het gesprek begint met de dramatische gevolgen die het regime van de Rode Khmer had op het onderwijssysteem. Na de val moesten scholen vaak heropgebouwd worden vanaf de grond.
Mevrouw Lon Somany: "Na de val van het regime van de Rode Khmer konden we alleen maar mensen vinden met een beperkte kennis die zich dan verder moesten laten opleiden. Het kostte ons bijna 30 jaar om het onderwijssysteem te stabiliseren. Ik ben trots op de evolutie die we hebben doorgemaakt omdat ik voel dat we op de goede weg zijn."
Mevrouw Te Chan Sokunthy: "Het onderwijssysteem is sterk geëvolueerd. Zo ging het basisonderwijs eerst van vier naar vijf jaar en later naar zes jaar. Het lager en hoger middelbaar onderwijs bleef echter drie jaar voor elk niveau."
Mevrouw Te Chan Sokunthy: "Het curriculum is ook veel veranderd. Alle lessen werden vroeger in het Frans gegeven, behalve de les Khmer. Het was een geweldige kans om onze kennis van de Franse taal te ontwikkelen.
De lectoren stimuleerden ons vooral om uit het hoofd te leren, om alle inhouden en theorieën te onthouden, in plaats van actieve leermethoden te gebruiken. De studenten probeerden alles te onthouden, maar zonder de betekenis ervan te begrijpen. Bovendien was er weinig ruimte om praktijkervaring op te doen. Studenten hadden geen praktijkgerichte activiteiten in de klas. Zelf kon ik de inhoud goed uit het hoofd leren, naar mijn gevoel vaak beter dan de jongere generaties studenten.
Studenten moesten hun leraren respecteren en gehoorzamen aan het schoolreglement. Ze werden gestraft als ze de regels negeerden.
Er was geen verschil tussen de studenten uit rijke en arme gezinnen. Alle werden op een gelijke manier behandeld en gerespecteerd, ongeacht hun sociale status. Alle studenten gebruikten een fiets om zich te verplaatsen. Nu is er op dat vlak meer ongelijkheid. Studenten hebben een fiets, een motor of zelfs een auto."
Tuol Sleng Genocide Museum in Phnom Penh, 2011. Oorspronkelijk boden deze gebouwen onderdak aan een lagere en secundaire school. Echter, in 1975 werden ze 'heringericht' om vermeende tegenstanders van het regime op te sluiten, te ondervragen, te martelen en te vermoorden. Het schoolbord herinnert ons aan de educatieve geschiedenis van de gebouwen. De erg kleine cellen in de achtergrond houden de herinnering levend aan de wreedheden begaan op Cambodjaanse bodem.
De folder van S-21 (zoals deze faciliteit werd genoemd) zegt: "Deze herinnering is de sleutel om een nieuwe sterke staat op te bouwen. Bovendien moeten we de misdaden van het onmenselijke regime van de Rode Khmer publiek maken omdat dit een cruciale rol speelt in het voorkomen dat een nieuwe Pol Pot opdoemt in het land van Angkor of waar ook op aarde."
De vroege jaren
Mrs Lon Somany en Mrs Te Chan Sokunthy scheppen de 'Chha Khnhey' op
Mevrouw Te Chan Sokunthy: "Toen ik op de lagere school zat, hield ik van wiskunde, want ik deed het goed voor dit onderwerp. Ik kon makkelijk de lesinhoud en de theorie onthouden. Ik kon naar school gaan omdat mijn ouders ambtenaren waren. Ik hield van mijn leraren omdat ze goede rolmodellen waren, zowel in termen van kennis als moraal. Naar school gaan gaf me de kans om vreemde talen zoals Frans te leren. Biologie vond ik ook leuk. Daarnaast wou ik ook in competitie gaan met mannelijke studenten."
Mevrouw Lon Somany: "Ik ben trots op mezelf. Ik overwon vele uitdagingen sinds mijn jeugd tot nu. Mijn ouders waren niet in staat om mij financieel te ondersteunen om onderwijsmateriaal te kopen. Privéonderwijs kon ik me niet veroorloven. Gelukkig hielpen mijn sportprestaties op school me om mijn studie financieel te dragen. Met de prijzen die ik won, kon ik mijn schoolspullen betalen. Ik hield van Khmer literatuur en sport. Na mijn schoolwerk hielp ik thuis mijn moeder met de landbouwtaken. Ik ging naar school omdat ik kennis wilde vergaren en mijn levensomstandigheden wou verbeteren."
Mevrouw Phavan Sakoeurt: "Ik wou naar school gaan omdat ik kennis wou opdoen en opdat ik voor een inkomen zou kunnen zorgen. We konden een goed loon vergaren om het gezin te onderhouden door aan de slag te gaan als ambtenaar. Dit is absoluut tegenovergesteld aan de huidige situatie. Tegenwoordig moeten leerkrachten een tweede baan zoeken om een fatsoenlijk leven te leiden."
Ongelijkheid overwinnen
Mevrouw Lon Somany: "Tijdens mijn carrière gaf ik veel steun aan arme studenten, vooral meisjes. Na het afstuderen konden deze studenten terugkeren naar hun woonplaats om er les te geven in de basisschool. Door dit te doen heb ik geholpen om het tekort aan leraren en de mobiliteitsproblemen aan te pakken."
Mevrouw Phavan Sakoeurt: "Ik heb geprobeerd om steun te zoeken om arme studenten te helpen. Bijvoorbeeld, wanneer sommige studenten hun maaltijden niet konden betalen, vroeg ik andere studenten om het voedsel met hen te delen."
Mevrouw Te Chan Sokunthy: "De belangrijkste ontwikkelingen zijn de morele opvoeding en het voorkomen dat meisjes voortijdig het onderwijs verlaten. Onderwijs stelt vrouwelijke studenten in staat om zich vrijer in de maatschappij te bewegen. Zelf was ik trots om directeur te worden. Ik was vastberaden en heb geen problemen ondervonden rond respect of stereotypering."
Mevrouw Lon Somany: "Ik ben de zesde directeur van dit provinciaal opleidingscentrum voor leerkrachten. Ik voelde me altijd erkend en ondersteund door het provinciaal bureau van Onderwijs. Ik verzamelde veel informatie over mijn instelling en maakte ontwikkelingsplannen om de participatie van mijn collega's aan te wakkeren. Mijn geslacht was nooit een bedreiging voor mijn carrière. Ik moet transparant zijn en ervoor zorgen dat vriendjespolitiek geen optie is in mijn instelling."
De toekomst van het onderwijs
Ze zien grote veranderingen met de komst van technologie in hun instellingen. Technologische innovatie, zoals rekenmachines, internetcommunicatie en smartphones hebben de kwaliteit van het onderwijs verbeterd, maar er zijn ook problemen. Studenten lijken eerder te vertrouwen op de moderne technologie om problemen op te lossen in plaats van hun eigen intelligentie in te zetten. Het computergebruik heeft invloed op het handschrift van de studenten. Sommige studenten zijn verslaafd aan computerspelletjes.
De directeurs zijn het erover eens dat we onze opleiding steeds moeten blijven ontwikkelen om te concurreren met de buurlanden. Na hun nakende pensionering zullen deze drie vrouwen hun steun blijven verlenen aan de opleiding van leraren. Zo zouden ze graag een adviseurrol opnemen of optreden als gastspreker om hun ervaringen te delen met de jongere generaties.
Sokhany Nget
Medewerkster Monitoring en Evaluatie, SEAL-programma, VVOB Cambodja
Sokhany Nget werkt al sinds november 2004 als projectmedewerker bij VVOB in Cambodja. In april 2009 sloot ze zich aan bij het SEAL-programma."Ik schreef dit artikel omdat het onderwijssysteem en het curriculum sterk veranderd zijn de voorbije 40 jaar. Het was leuk om hun herinneringen te horen, zoals over hun inspanningen om het tot directeur te schoppen. Hun werk zal zeker een blijvende impact hebben op de afgestudeerde leraren. De volgende generatie van leiders en leerkrachten zal hun goede voorbeeld volgen en uitdagingen aangaan om de kwaliteit van de opleiding van leraren te verbeteren."
