Internationale samenwerking is tweerichtingsverkeer voor VVOB. We werken samen met partnerlanden om hun onderwijssysteem te versterken, en maken gebruik van de kennis die we daar opdoen om het eigen Vlaamse systeem ook te verbeteren.
Met ons Equityprogramma* faciliteren we uitwisselingen rond gelijke kansen in het onderwijs tussen enerzijds onze onderwijspartners in Vlaanderen en anderzijds onze onderwijspartners in onze partnerlanden. Het Zuiden heeft immers al langer en meer ervaring met uitdagingen rond gelijke kansen, en Vlaanderen kent gelijkaardige problemen - denk maar aan meertaligheid, socio-economische moeilijkheden, en culturele verschillen. Met studiebezoeken, workshops, seminaries en andere fora voor uitwisseling, creëert VVOB een platform om vertegenwoordigers uit allerlei onderwijscontexten te inspireren. Zo kunnen zij elk terug naar hun bueau keren met nieuwe ideeën en instrumenten om gelijke kansen te bevorderen in het onderwijs.
In september 2015 organiseerde VVOB zo’n seminarie rond gendersensitief schoolleiderschap met een delegatie van Rwanda en vertegenwoordigers van het Vlaams onderwijssysteem, in samenwerking met onze genderpartner RoSa vzw. Eén jaar later zijn deelnemers nog steeds geïnspireerd: “In vormingen die ik geef aan directeurs en zorgcoördinatoren in het basisonderwijs breng ik bewuster en vaker de genderproblematiek ter sprake,” zegt Greet Vanhove, pedagogisch begeleider van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.
‘No problem’-probleem
Alex Mukizwa Mahe, VVOB’s pedagogisch adviseur en genderpunt in Rwanda (kleine foto boven), verraste en inspireerde de Vlaamse deelnemers op het seminarie met de verschillende manieren waarop Rwanda ijvert voor gendergelijkheid in onderwijs en daarbuiten. Nathalie De Bleeckere van het Vlaams Departement Onderwijs maakt één jaar later de volgende veelzeggende analyse: “Het Vlaams onderwijssysteem heeft op veel punten nog een hele weg te gaan. Onze maatschappij vertrekt van de overtuiging dat in ons land gendergelijkheid gewoon geen issue meer is, of hooguit een probleem dat enkel voorkomt in bepaalde groepen van de bevolking. En toch scoort Rwanda significant beter op de internationale genderindex dan ons land. Hoezeer de genderindex, onderwijsstatistieken en onderzoek argumenten vormen voor een verandering, is het draagvlak voor een genderbeleid in het Vlaams onderwijssysteem, of in het algemeen, heel beperkt. Gender is een ‘no problem’-probleem in België, maar in Rwanda sterk ingebed in zowel de politiek als in het onderwijscurriculum.”
Zoals gezegd focuste het seminarie van vorig jaar specifiek op gendersensitief schoolleiderschap. Het Vlaams onderwijssysteem schenkt niet genoeg aandacht aan gender als een alleenstaand belangrijk thema voor schoolleiders, hoewel de inbedding van gender in het beleid van een school een positieve impact kan hebben op de gendersensitiviteit van het onderwijs. Ook hier kan Vlaanderen veel leren van het Rwandees systeem. Helena Bonte van RoSa vzw herinnert zich: “In Rwanda is gender een onderwerp dat apart wordt besproken in de basistraining van schoolleiders. Ze leren hoe ze meisjes dezelfde kansen kunnen geven op school als jongens, en hoe belangrijk hun rol daarin is. Daarenboven besteden ze ook aandacht aan gender in hun eigen professionele contacten. Zo participeren mannen en vrouwen op gelijke voet aan de professionele leernetwerken van schooldirecteurs.”
Alex ging ook dieper in op VVOB’s partnerschap met het Forum for African Women Educationalists (FAWE). FAWE’s Mentorprogramma in Rwanda greep Helena aan: “FAWE stelt meisjes voor aan vrouwelijke rolmodellen waar ze naar kunnen opkijken. Deze vrouwen maken verre dromen een concrete realiteit en geven tips over hoe de meisjes bepaalde obstakels kunnen overwinnen. Geweldig!”
1 jaar later
Als we een jaar na het seminarie in gesprek gaan met de deelnemers wordt het duidelijk dat de presentatie van Alex over gendergelijkheid in het Rwandees onderwijssysteem hen bijgebleven is. Maar is het hen gelukt om wat ze geleerd hebben ook om te zetten naar de praktijk? Beleidsmakers in Vlaanderen moeten gender beschouwen als een 'real problem'-probleem, en Nathalie werd geïnspireerd om daar mee werk van te maken. Greet Vanhove heeft wel de ruimte om veranderingen te brengen in haar werk: “Ik maak schoolleiders bijvoorbeeld bewuster van de verschillende houdingen tegenover gender die er kunnen bestaan binnen één klas, zeker in multiculturele contexten. Het lerarenberoep is vrij vervrouwelijkt in België, en voor sommige jongens kan het moeilijk zijn om zich gepast te gedragen tegenover hun juffen, maar ook tegenover de meisjes in hun school. Schoolleiders die een juiste attitude aannemen kunnen conflicten en zelfs gedragsproblemen voorkomen.”
Maar keerde ook Alex terug naar Rwanda met nieuwe instrumenten in zijn genderrugzak? “Natuurlijk, er is altijd ruimte voor verbetering!” antwoordt hij. “Door ervaringen te delen met de verschillende Vlaamse partners kreeg ik nieuwe inzichten in de eerlijke vertegenwoordiging van vrouwen in onze workshops, en in hoe we gender verder kunnen integreren in onze handboeken voor schoolleiders. RoSa vzw inspireerde mij ook om een kleine genderbibliotheek op te starten in ons VVOB-kantoor in Kigali met documentatie, rapporten en boeken.”
*Vanaf 2017 zal het VVOB-programma dat nu nog Equity heet, omgedoopt worden tot eNSPIRED.
