In het kader van onze stage voor de Specifieke lerarenopleiding in de Kunsten aan LUCA trokken Lore Stessel en Lieve Simoens naar Zambia om daar les te geven in de Buyantanshi Community school in Ndola. Tijdens onze stage gaven we aandacht aan kunst binnen Early Childhood Education. Hoe kunst een middel of instrument kan zijn om tot diep leren te komen. How can art support quality Early Childhood Education? Zo was de vraag. Onze opdracht bestond eruit om in de ECE-klassen twee beginselen, die reeds door onze docente Nancy Vansieleghem en illustratrice Gerda Dendooven het jaar daarvoor waren ingeleid, in de praktijk toe te passen. Met name 'Drawing the child's journey' en 'to transform the classroom in a Cabinet of Wonders', waarbij ‘storytelling’ een zeer belangrijke rol vervulde.
Bij het eerste was ons doel om via het inleiden van verschillende kunstvormen in de klas, zoals storytelling, tekenen,… de creativiteit van de kinderen te stimuleren en zo hun zintuigen en hun verbeelding te prikkelen. We wilden daarbij ook een brug slaan tussen school en thuis. Om als het ware de communicatie tussen drie partijen mogelijk te maken, met name de leerkracht, het kind, en de ouders. Dit door het maken van een tekenboek die zowel thuis, als op school gebruikt kon worden. Het tweede beginsel was er vooral op gericht om de kinderen anders naar hun omgeving te doen kijken, dit door kennis van buitenaf in de klas te brengen. Het beste leek ons om deze twee te gaan combineren en tijdens de lessen in elkaar te laten overvloeien. Bovendien wilden we daarbij op een andere manier aandacht geven aan het kind door zijn inbreng in de klas centraal te stellen. 'Student-centred', en niet 'teacher-centred'. Tijdens ons project zouden we ons ook focussen op het gebruik van duurzame materialen om in de klas als leer- en lesmateriaal te gebruiken, dit in het verlengde van resource packs die we in opdracht van de VVOB mee hielpen samenstellen.
Onze eerste week is vooral een week van acclimatiseren en observeren geweest. We maakten kennis met de directrice van de school Sister Regina, de leerkrachten van de hogere graden (1-6), met de leerkrachten van de kleuterklassen ( Esnart, Maritina en Franscesca) en hun manier van lesgeven. Maar evenzo met de kleuters, de leefwereld van de kinderen, hun gewoontes en de gemeenschap waarin ze leven. Uit dit laatste haalden we zeer veel inspiratie om onze lessen die volgden, vorm te geven. We begonnen meteen met het schrijven en tekenen van een verhaal over de avonturen van een jongen Max en een vogel Tikki. Deze twee personages vinden een magische Mangoboom waarin ze verschillende objecten die ze op hun weg vinden, in verzamelen. We kozen expliciet voor een Mangoboom omdat dit deel uitmaakt van de kinderen hun dagdagelijkse bezigheid: ze zitten, eten,… slapen soms zelfs onder de mangoboom. Iedere les begon met een Max en Tikki verhaal, zelf verzonnen of aangepast aan de les, en elke keer weer kwamen er nieuwe personages of voorwerpen bij. In het begin lag de focus vooral op het tekenen in de door ons zelfgemaakte boekjes. Deze werden zowel in de klas, als thuis gebruikt. Maar stilaan begon het tekenen, naarmate de weken vorderden, ook andere vormen te krijgen. We lieten de kinderen op grote papieren tekenen, kleien, stempelen,… Tijdens onze vrije tijd maakten we bijgevolg een mangoboom uit gevonden hout en gaven deze een centrale plaats in het klaslokaal. De Cabinet of Wonder was bij deze geboren. Wat dan kwam, was het in elkaar over vloeien van beide beginselen. De lessen begonnen met het stellen van vragen over de voorgaande les, daarna gingen we over naar het gedeelte waar sommige kinderen een object mee hadden om in de mango boom te plaatsen. Opnieuw stelden we vragen, waarbij de aandacht op de kinderen gevestigd werd. En dan volgde er een nieuw verhaal, waarmee de les werd ingeleid, om vervolgens met de teken-, plak-, klei-, sculptuur-… activiteit te beginnen. Door het brengen van objecten uit hun dichte omgeving, brachten de kinderen zelf kennis van buitenaf in hun eigen klas binnen, waarmee ze dan vervolgens op een creatieve manier konden experimenteren.
In de laatste etappe van ons verblijf gingen de leerkrachten van de twee klasjes zelf te werk met de dingen die wij gedurende de afgelopen zeven weken hadden aan gebracht. We hielpen hen met de voorbereidingen voor hun lessen en begeleidden hen in het uitvoeren ervan. We zagen in hun manier van les geven dat ze veel geleerd hadden, dat de kinderen ook anders reageerden, ze waren positief geëvolueerd, en dat er nu in de klas meer aandacht was voor het kind zelf. Het deed ons deugd dit te zien en we hopen dat dit op lange termijn nog steeds zo zal blijven. Wij kunnen voor onszelf opmaken dat we geslaagd zijn in onze opzet, kunst heeft een zeer bijzondere plaats gekregen in die twee kleuterklassen in de Buyantantshi Community School. "Art can support quality Early Childhood Education." Natuurlijk dat dit slechts een begin vormt voor een nog groter project, maar we hebben ergens een klein verschil kunnen maken, en dat zorgt al voor een gelukzalig gevoel. We hebben genoten van onze twee maanden in Zambia. Het was een hele verrijking, voor ons als persoon, als leerkracht, als kunstenaar. We hebben ons hart verloren aan de school, aan Ndola, aan Zambia. Moest er iemand ons bij het vertrek gezegd hebben hoe intens deze twee maanden gingen zijn, en welke grote impact dit ook op ons zou hebben, we hadden het nooit kunnen geloven.
