Een school voor kinderen, voor ouders, voor de buurt. Een kloppend hart in een wijk en een netwerk van organisaties. Dat is wat de Brede School en Community Schools, zoals ze respectievelijk in Vlaanderen en Zambia genoemd worden, in wezen zijn.
Tom Vandenbosch (Education Advisor bij VVOB) en Lia Blaton (Stafmedewerker Steunpunt Diversiteit en Leren) zijn begeleiders van dienst wanneer het VVOB Lerend Netwerk Gelijke Onderwijskansen in Noord en Zuid voor een tweede keer op verkenning trekt door Vlaanderen en het Zuiden. Over hoe ze in Zambia over gelijke onderwijskansen denken en die gelijkheid nastreven via samenwerkingsverbanden tussen scholen en gemeenschappen, hoe die netwerken georganiseerd worden en wat dat betekent voor ouders, leraren en de buurt. Dat en veel meer is waar het op 16 december laatstleden tijdens een inspiratierijk mini-seminarie over ging.
Falen van de overheid
Community Schools in Zambia bieden kwalitatief onderwijs aan kinderen die geen toegang hebben tot (overheids)scholen. Een netwerk van ouders, bedrijven en diverse organisaties rondom de school is daarbij cruciaal. Op tussenkomst van de overheid hoeven de scholen immers niet te rekenen. Een gekwalificeerde leraar in het beste geval. Voor de infrastructuur en andere middelen hangen de scholen af van lokale bedrijven. Je ziet scholen dan ook vaak promotie voeren voor een zaak, want als die het goed doet, krijgt de school meer middelen.
“Je ziet vaak dat scholen promotie voeren voor een zaak,
want als die het goed doet krijgt de school meer middelen.”
De omstandigheden mogen in Vlaanderen dan wel verschillend zijn, in de kern ontstaan ook Brede Scholen uit een ongenoegen met het overheidsbeleid dat erin faalt om gelijke onderwijskansen te bieden. Brede Scholen bieden een alternatief antwoord op de vraag naar gepaste ondersteuning voor kwetsbare kinderen. De essentie zit in het opzetten van een netwerk van (socio-culturele) organisaties rondom de school dat tegemoet komt aan de specifieke noden van kwetsbare kinderen. Als het netwerk goed draait, dan zien de meeste organisaties mogelijkheden om hun middelen gezamenlijk in te zetten.
“Als het netwerk goed draait, dan zien de meeste organisaties mogelijkheden
om hun middelen gezamenlijk in te zetten.”
Ouderparticipatie: van communicatie tot management
Het partnerschap met ouders kan verschillende vormen aannemen, maar heeft hoe dan ook een onwaarschijnlijk effect op de onderwijskansen. Dat illustreert onder andere het VIP-project (Very Important Parents) van de Brede School Essegem. Uit een rondvraag bleken ouders nood te hebben aan uitleg over de invulling van een doorsnee schooldag. Op maandag rees de vraag, op vrijdag was er al een fototentoonstelling die hen uitleg gaf. Door kort op de bal te spelen zagen ouders dat de school effectief tegemoet komt aan hun noden en dat had effect. Zo zag je meteen ook dat de kleuterparticipatie steeg.
“Op maandag rees de vraag, op vrijdag was er al een fototentoonstelling die hen uitleg gaf. Zo zag je meteen ook dat de kleuterparticipatie steeg.”
Een schooldirecteur uit Zambia getuigt over de samenwerking met ouders: “They are the ones to develop the school”. Een uitspraak die wijst op een duidelijk verschil met de Vlaamse Brede Scholen. Van maaltijden schenken voor kinderen over het zoeken en beheren van schoolbudget tot het aanstellen van leraren en het verzorgen van het management van de school. Een vorm van ouderinspraak en -participatie die veel diepgaander is dan de participatie zoals we die doorgaans kennen in Vlaanderen.
Motivatie als succesfactor
Tachtig percent van de leraren in de overheidsscholen van Zambia beschikt over een didactisch diploma, tegenover ongeveer 20% in Community Schools. En toch doen Community Schools het naar onderwijsresultaten dikwijls beter dan de overheidsscholen in het land. Zijn professionele kwalificaties dan niet belangrijk? Zeker wel, maar lesgeven in een Community School vraagt volgens verschillende stakeholders evenzeer een hart om met kwetsbare kinderen te werken, een motivatie om deze kinderen te versterken,... Passie, betrokkenheid en motivatie zijn met andere woorden minstens even belangrijk als didactische competenties.
“In de overheidsscholen van Zambia heeft 80% van de leraren een didactisch diploma, tegenover ongeveer 20% in community schools.”
Een blik op het Zuiden. Het is een bewustmaker voor het belang van een samenwerking tussen (Brede) Scholen en de buurt waarin ze functioneren en een inspiratiebron voor de professionalisering van leraren.
door: Heidi Depraetere, Projectmedewerker Diversiteit Brussels Expertisenetwerk Onderwijs
