U bent hier

Kaat Van Horen trok negen maanden naar Cambodja. In opdracht van VVOB werkte ze er aan haar masterthesis over gendergerelateerd geweld tegen schoolkinderen. De resultaten van haar onderzoek bepalen de baseline van VVOB’s TIGER-project. Dit zijn haar resultaten.

In Cambodja ijvert VVOB ervoor dat kinderen minder gendergerelateerd geweld op school en op weg naar school ervaren. De focus ligt daarbij op drie vormen: gendergerelateerd pesten, fysieke straffen en seksueel geweld.

1. Pesten

De resultaten van het thesisonderzoek tonen dat meisjes vaker gepest worden dan jongens in Cambodja. “Allereerst worden meisjes vaker gepest door jongens dan omgekeerd, jongens lachen meisjes regelmatig uit en zeggen dan bijvoorbeeld dat ze zwak zijn”, ondervond Kaat. “Bovendien worden meisjes die zich jongensachtig gedragen sneller gepest dan jongens die meisjesachtig gedrag vertonen. Een meisje dat graag wil voetballen tijdens de speeltijd wordt harder uitgesloten dan een jongen die wil touwtjespringen.” Verder toont het onderzoek dat arme kinderen meer gendergerelateerd pesten ervaren dan rijkere en jongere kinderen meer gepest worden dan oudere.

 

Gendergerelateerd pesten wordt sterk beïnvloed door genderstereotypes die aanwezig zijn in de Cambodjaanse maatschappij. Van vrouwen wordt verwacht dat ze zachtaardig en volgzaam zijn en voor het huishouden zorgen terwijl mannen sterke leiders met goede jobs moeten zijn. Kaat ondervond vanop de eerste rij hoe kinderen dit soort genderpatronen van jongs af aan meekrijgen, thuis maar ook op school: “In de schoolboeken worden dokters en ingenieurs steeds afgebeeld als mannen terwijl huishoudelijke taken door vrouwen worden uitgevoerd op de prentjes. Genderpatronen doorbreken is niet makkelijk, kinderen die het toch proberen worden er vaak om gepest. Daarom is het belangrijk om leerkrachten op te leiden zodat ze gendergerelateerd pesten kunnen tegengaan en gendergelijkheid op school gerealiseerd kan worden.”

Genderpatronen doorbreken is niet makkelijk, kinderen die het toch proberen worden er vaak om gepest
Kaat Van Horen

2. Fysieke straffen

Het onderzoek toont ook dat leerlingen soms fysiek gestraft worden op school. Kinderen slaan met een bamboestok is een traditionele vorm van discipline in Cambodja. Tegenwoordig is dit verboden en veel leerkrachten kregen al bijscholing over moderne methodes van straffen en belonen. De meerderheid van die leraren hanteert nu positieve discipline en slaat geen kinderen meer. “Sommige leerkrachten hebben de training echter niet goed begrepen”, merkte Kaat op. “Ze slaan de kinderen nu met een krant of laten kinderen zichzelf slaan, in de illusie dat dat beter is.” Een derde groep leraren houdt halsstarrig vast aan de straf met de bamboestok.

 

Hoewel alle Cambodjaanse kinderen het risico lopen fysiek gestraft te worden, ervaren jongens vaker fysieke straffen dan meisjes. “Veel leerkrachten vinden dat jongens zich vaker misdragen dan meisjes”, vertelt Kaat. “Meisjes moeten dan ook voldoen aan het genderrollenpatroon en zijn dus meestal rustiger. De resultaten tonen ook dat als een meisje en een jongen toch hetzelfde storend gedrag vertonen op school, de jongen daar meestal heviger voor gestraft wordt dan het meisje. Dat is waarschijnlijk zo omdat leerkrachten van jongens verwachten dat ze sterk zijn en beter tegen fysieke straffen kunnen dan meisjes.”

 

Aangezien jongens vaker en harder gestraft worden dan meisjes in Cambodja, beschouwt het onderzoek fysieke straffen als een belangrijke vorm van gendergerelateerd geweld op school. De resultaten tonen ook aan dat mannelijke leerkrachten meer fysieke straffen hanteren dan vrouwelijke leerkrachten, mogelijk omdat van mannen verwacht wordt dat ze sterke leiders zijn. Er zijn ook indicaties dat oudere leerkrachten het moeilijker vinden om van de traditionele discipline af te stappen en dus nog vaker de stok hanteren dan jonge leerkrachten.

Als een meisje en een jongen toch hetzelfde storend gedrag vertonen op school, wordt de jongen daar meestal heviger voor gestraft
Kaat Van Horen

3. Seksueel geweld

De derde vorm van gendergerelateerd geweld waar het TIGER-project op focust, is seksueel geweld. Ernstig seksueel geweld komt op school niet echt voor, maar ouders zijn wel bang voor verkrachting op weg naar school. Scholen komen aan die angst tegemoet door de lessen voor 5 uur ‘s avonds te laten eindigen, zodat kinderen voor zonsondergang thuis zijn.

 

“Maar lichtere vormen van seksueel geweld komen wel voor op school”, zo ondervond Kaat. “Uit de interviews en enquêtes bleek dat sommige kinderen door klasgenootjes gedwongen worden om naar pornografische foto’s te kijken. Zelfs in het vierde leerjaar al vertelde een meisje dat de jongens uit haar klas zulke foto’s in haar schoolboeken verstoppen zodat ze hiermee geconfronteerd werd tijdens het studeren. Meisjes ervaren vaker verbaal seksueel geweld dan jongens, terwijl jongens meer fysiek geweld ervaren. Het gebeurt bijvoorbeeld vaak dat jongens al plagend aan elkanders penis trekken, zonder te beseffen dat dit een vorm van seksueel geweld is.”

Wat nu?

Kaat haar resultaten beschrijven de huidige situatie op het gebied van gendergerelateerd geweld op school. De komende drie jaar zal VVOB de leerkrachten en directeurs van de onderzochte scholen coachen in genderresponsief onderwijzen. Aan het einde van het TIGER-project wordt het onderzoek herhaald om de impact van het project na te gaan. De Cambodjaanse overheid heeft beloofd om het project in alle scholen van het land te implementeren als VVOB positieve effecten kan aantonen. Op die manier draagt het onderzoek van Kaat bij aan gelijke onderwijskansen voor elk kind.