Christin Ho, medewerker bij RoSa vzw, kenniscentrum voor gender en feminisme, ondersteunde collega’s van VVOB in Cambodja in het leggen van de fundamenten voor TIGER, een project dat leerkrachten en schoolleiders ondersteunt om genderresponsief onderwijs aan te bieden. Ze vervoegde afgelopen zomer het TIGER-team, dat bestaat uit VVOB’ers en medewerkers van onze lokale partnerorganisaties, om de laatste hand te leggen aan de actiegids, de rode draad van TIGER en jammer genoeg een globale zeldzaamheid: “Of je nu hier woont, in Cambodja, of waar ook ter wereld… elk onderwijssysteem zou een stappenplan moeten volgen om te transformeren naar een genderresponsief systeem.”
Klik!
Het TIGER-project richt haar pijlen op Battambang, een provincie in het westen van Cambodja. De plaatselijke lerarenopleiding en 40 lagere en middelbare scholen zijn mee in het project gestapt om te evolueren tot expertisecentra van genderresponsiviteit. Een eerste belangrijke fase daarin is de realisatie van een actiegids met praktische tips om de genderklik te maken.
“De genderklik staat voor het bewust leren zien van en omgaan met genderverschillen om stereotypering tegen te gaan”, verduidelijkt Christin. “De actiegids van TIGER dient als basis voor de professionalisering van leerkrachten en schoolleiders hierrond, zodat deze belangrijke spelers oog krijgen voor genderproblematieken in het onderwijs. Bovendien doen ze de nodige kennis op om na de trainingen een genderbewust(er) klimaat te creëren in hun eigen klas en op school.”
Het ministerie van Vrouwenzaken en het ministerie van Onderwijs, Jeugd en Sport zijn nauw betrokken bij het project. Hun steun verzekert de duurzaamheid ervan en een groter bereik op langere termijn.
Groeien door (zelf)kritiek
De actiegids is een tool om verandering teweeg te brengen. Een stappenplan met praktische tips uit de dagdagelijkse praktijk ondersteunt scholen bij hun transformatie naar een genderbewuste school. Niet met een wijzende vinger, wel met een open en positieve blik. Bijvoorbeeld: een handboek is doorspekt met afbeeldingen van zorgende vrouwen en werkende mannen. Een leerkracht kan in discussie treden met leerlingen en collega’s:
- ‘Wat vinden jullie van deze afbeeldingen?’
- ‘Is dit een reflectie van de realiteit?
- ‘Mogen vrouwen dromen van een carrière, en mannen van meer tijd met hun kinderen?’
“Jonge leerlingen krijgen via dialoog de boodschap dat ze zelf hun toekomst mogen uitstippelen”, licht Christin toe. “En leerkrachten hoeven geen nieuwe materialen te kopen. Een kritische houding tegenover wat ze voorhanden hebben, volstaat.”
Stereotypen hebben – al dan niet onbewust – een impact op hoe leerkrachten lesgeven en schoolleiders een schoolbeleid uitschrijven. Het kan niet dat jongens vaak harder gestraft worden dan meisjes, en meisjes meer klastaken moeten uitvoeren dan jongens. En niet alle jongens zijn per se beter in STEM, net zoals niet alle meisjes beter zijn in talen.
“De actiegids moedigt leerkrachten en schoolleiders aan naar de talenten van het individu te kijken, niet naar het geslacht of stereotiepe verwachtingen”, gaat Christin verder. “Het TIGER-project wijst leerkrachten en schoolleiders met andere woorden op hun verantwoordelijkheid als pedagoog: alle leerlingen alle kansen geven om hun eigen talenten te ontwikkelen, los van genderstereotypen.”
Je vindt alle technische specificaties van TIGER en meer informatie over onze capaciteitsversterking hier terug.
Genderbewustzijn meten
VVOB doet al jaren beroep op RoSa vzw om haar programma’s genderresponsief op te bouwen en uit te werken. Zo versterkte het partnerschap VVOB’s werking eerder al in Suriname en in Zambia. Ook de actiegids van TIGER onderging nu een grondige kwaliteitscheck: “Voor vertrek nam ik de voorlopige versie van de actiegids grondig door:
- Komen alle aspecten van genderbewust schoolbeleid aan bod?
- Komt de kernboodschap van de actiegids – creëren van genderbewust onderwijs – duidelijk naar voren, ook in de afzonderlijke hoofdstukken?
- Heeft de actiegids een positieve boodschap?
- Krijgen leerkrachten voldoende concrete voorbeelden uit de dagelijkse praktijk, tips en oefeningen?
- Geeft de actiegids 'goesting' om aan de slag te gaan?
Eens toegekomen in Battambang ging ik in dialoog met het TIGER-team. Samen herschreven we een aantal hoofdstukken en schonken we meer aandacht aan de assessment tool, een checklist waarmee leerkrachten en schoolleiders op basis van een x-aantal criteria kunnen nagaan hoe ver de school staat op vlak van genderbewust onderwijs.”
Stappenplan
Vlaamse leerkrachten en schoolleiders die TIGER leren kennen, herkennen de Cambodjaanse problematiek. Het belang van onderwijs voor gendergelijkheid is grensoverstijgend, en toch is het aantal actiegidsen voor genderbewuste scholen wereldwijd op een hand te tellen. “Ook in Vlaanderen is stereotypering in de klas een groot probleem. We geven met RoSa vaak workshops aan jongeren rond gender en de impact van stereotypes op hun leefwereld, maar krijgen beduidend minder aanvragen binnen van scholen om hetzelfde verhaal aan leerkrachten te doen. Terwijl net zij zo’n grote impact hebben op hun leerlingen en bovendien vaak vragende partij zijn. Of je nu hier woont, in Cambodja, waar ook ter wereld… elk onderwijssysteem zou een stappenplan moeten volgen om te transformeren naar een genderresponsief systeem.”
RoSa vzw heeft ervaring in het geven van workshops aan leerkrachten uit verschillende soorten onderwijs. Praktische tips, materiaal en genderscreeninginstrumenten kun je terugvinden op www.genderindeklas.be. Voor meer informatie kan je terecht bij info@rosavzw.be of op hun website.
