U bent hier

In een nieuw project medegefinancierd door de EU, werken VVOB en het Research Center for Gender, Family and Environment in Development samen met de Vietnamese overheid om een pedagogie van genderresponsief spelenderwijs leren in de praktijk te zetten. Het project – GENTLE gedoopt – komt zo op een cruciaal moment tussen in de ontwikkeling van het kind en draagt positief bij tot hun identiteiten, relaties en zelfvertrouwen.

Hardnekkige stereotypes

Een studie van de Vietnamese overheid en de Verenigde Naties toonde aan dat meer dan de helft van de vrouwen in Vietnam – 58 procent om precies te zijn – ooit slachtoffer werd van huiselijk geweld, of dat nu fysiek, seksueel of emotioneel is. Meer nog, de studie toonde ook aan dat vrouwen drie keer meer kans hebben om mishandeld te worden door hun echtgenoot dan door iemand anders.

 

“Dit type geweld is, op een paar uitzonderingen na, gelinkt aan de manieren waarop vrouwen en mannen hun rollen denken te moeten invullen binnen hun huishouden en in de bredere samenleving”, zegt VVOB’s programmamanager in Vietnam Wouter Boesman.

 

Hardnekkige genderstereotypes creëren onevenwichtige relaties binnen een echtpaar. “Erg jonge kinderen die in zo'n huishoudens opgroeien, worden in belangrijke mate beïnvloed door dit fenomeen”, gaat Wouter verder. “Bijvoorbeeld: meisjes die groot worden in een onveilige thuissituatie gaan later het gedrag van hun agressieve man als ‘normaal’ beschouwen. Als we dat niet opvangen in een andere krachtige leeromgeving, zoals het klaslokaal, gaan kinderen die giftige stereotypes omarmen als waarheid.”

Huiselijk geweld is gelinkt aan de manieren waarop vrouwen en mannen hun rollen denken te moeten invullen binnen hun huishouden en in de bredere samenleving
Wouter Boesman, VVOB's programmamanager in Vietnam

Geslacht vs. gender

Geslacht verwijst naar de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen, terwijl gender verwijst naar de sociale ideeën, verwachtingen en normen rond man-zijn en vrouw-zijn. ‘Meisjes zijn lief, jongens zijn stoer’ is zo’n voorbeeld, maar een minder onschuldige kan zo klinken: ‘Jongens zijn leiders, meisjes zijn volgers’.

 

Wanneer precies kinderen beseffen of ze een jongen of een meisje zijn, is moeilijk te bepalen. Experts zijn het daarentegen wel eens dat kinderen rond 3 à 5 jaar een sterk gevoel ontwikkelen tot welk gender ze (zouden moeten) behoren, en dus welke genderregels ze (zouden) moeten volgen.

 

Met andere woorden: genderstereotiep denken beknot serieus de vrijheid van kinderen om te kiezen wie ze willen zijn en wat ze willen doen. Een recente enquête van VVOB in Vietnam bijvoorbeeld vertelt het verhaal van een leerkracht wiens broer ook een onderwijzende carrière ambieerde. Hun ouders hebben zich uitdrukkelijk tegen de wensen van hun zoon verzet. In Vietnam is het leerkrachtenkorps overweldigend vrouwelijk.

 

Dat is niet eerlijk. Meisjes zijn net zo stoer als jongens, en jongens net zo lief als meisjes. Vrouwen zijn even goede leiders als mannen, net zoals mannen even goede leerkrachten zijn als vrouwen. Maar dat moeten ze vooral eerst zélf geloven. En daar kan een krachtige schoolomgeving een belangrijke rol in spelen.

GENTLE in een notendop

Hoe neemt GENTLE haar rol hierin op?

 

Het project transformeert 15 kleuterscholen (een per district) in twee provincies in centraal Vietnam in modelscholen voor genderresponsief spelenderwijs leren. Ouders, en vaders in het bijzonder, worden daar zoveel mogelijk bij betrokken. De schoolleiders en leerkrachten van alle 156 kleuterscholen in de 15 districten plukken uiteindelijk de vruchten van GENTLE.

Je vindt alle technische specificaties van GENTLE en meer informatie over onze capaciteitsversterking hier terug.

Kleuterscholen zijn krachtige omgevingen waar jonge kinderen op een beïnvloedbare leeftijd veel tijd doorbrengen, zegt programmamanager Wouter: “Door te focussen op de allereerste schooljaren tonen we jonge kinderen dat ze meer keuzes hebben dan de typische genderrollen waarmee ze thuis geconfronteerd worden.”

 

Het project legt fundamenten voor herhaling en opschaling naar hogere overheidsniveaus. GENTLE steunt op vier pijlers:

  • Een toolkit voor genderresponsief leren;
  • capaciteitsversterking van kleuterleerkrachten, schoolleiders en ambtenaren om genderresponsief leren te implementeren in alle 156 kleuterscholen;
  • een sensibiliseringsmodel van scholen naar ouders rond genderresponsief leren;
  • een bewustmakingscampagne om genderresponsief leren in te bedden in het nationaal curriculum voor lerarenopleidingen Kleuteronderwijs.

 

De toolkit, dat ook een trainingshandboek bevat, is een centraal instrument. Het is GENTLE's leidraad voor de capaciteitsversterking van schoolleiders en leerkrachten in zowel de 15 modelscholen als de overige niet-modelscholen, en die van lokale ambtenaren. De toolkit voorziet ook richtlijnen over contact met ouders. Met andere woorden, de toolkit is GENTLE’s houvast en bouwt consensus tussen stakeholders op de verschillende niveaus.

Leerkrachten zijn autoriteitsfiguren in Vietnam die giftige genderstereotypes kunnen uitdagen en ongelijke machtsstructuren kunnen breken
Wouter Boesman, VVOB's programmamanager in Vietnam

Thuis en op school

“Scholen worden versterkt om het genderstereotiep denken rond ‘de’ man-vrouwrelatie te doorbreken”, gaat Wouter verder over GENTLE. “Als leerkrachten in hun handboeken vallen op typische afbeeldingen van jongens als harde werkers of rebellen terwijl meisjes de zachte en zorgende taken op zich nemen, kunnen ze dat gebruiken als een leermoment voor hun kinderen.”

 

“Het project werkt ook samen met vaders en moeders rond stereotiep denken, en hoe dat hun kinderen beïnvloedt. Als de kleuters dan nog met stereotiep gedachtegoed naar school komen, kunnen hun leerkrachten hen daarop aanspreken en zo hun zelfvertrouwen voeden”, zegt Wouter.

 

In veel huishoudens krijgen kinderen stereotiepe huistaken toebedeeld: meisjes helpen met kuisen, jongens helpen met dingen maken. Ouders sporen hun jongens aan om wild te zijn, maar raden hun meisjes af om het huis uit te gaan. Dat doen ze vaak onbewust, ouders willen hun kinderen gewoon eerlijk behandelen. Het komt uiteindelijk neer op een gebrek aan kennis en besef over hoe hun gedrag stereotypes versterkt.

 

“Leerkrachten zijn autoriteitsfiguren in Vietnam die giftige genderstereotypes kunnen uitdagen en ongelijke machtsstructuren kunnen breken”, concludeert Wouter.