Veel kinderen krijgen geen echte leerkansen in Zuid-Afrika. Als gevolg van het Apartheidsregime hebben nog steeds een aanzienlijk aantal kinderen in arme stedelijke en landelijke gebieden geen toegang tot kwaliteitsvol onderwijs. Vooral zwarte meisjes hebben het moeilijk. Ondanks een verbeterde toegang tot onderwijs na het Apartheidsregime, blijft de kwaliteit van het onderwijs zwak, met een groot aantal schoolverlaters tot gevolg. Zuid- Afrikaanse scholen hebben het moeilijk om hun diverse leerlingengroep op school te houden, en om ervoor te zorgen dat ze effectief leren. Daarvoor is een inclusieve pedagogie nodig: sommige rapporten tonen aan dat vijftig procent van de leerlingen het schoolsysteem verlaat vóór het zesde middelbaar.
Paul Mphisa is medewerker bij VVOB in VVOB in Zuid-Afrika. Daar begeleidt hij professionele leergemeenschappen van leerkrachten. Hij vertelt hoe VVOB in zijn land leerkrachten ondersteunt om inclusiever les te geven.
Kwetsbare Zuid-Afrikaanse leerlingen
Als VVOB-medewerker praat je regelmatig met leerkrachten. Met welke uitdagingen worden zij geconfronteerd?
Paul Mphisa (rechts): "In een van de professionele leergemeenschappen die we ondersteunen, vertelden leerkrachten over de moeilijkheden van hun leerlingen in de eerste jaren van de lagere school. Het gros van deze leerlingen ging niet naar de kleuterschool en startte pas in het eerste leerjaar. Sommigen gingen naar een voorbereidingsjaar, maar de kwaliteit was er vaak erg laag. Sommige leerlingen krijgen thuis onvoldoende eten om actief aan het leerproces te kunnen deelnemen.
De provincie waarin deze professionele leergemeenschap actief is, heeft ook veel problemen met het foetaal alcoholsyndroom, wat erge gevolgen heeft voor de cognitieve ontwikkeling van een kind. Veel leerkrachten weten ook niet hoe ze motorische problemen kunnen opsporen bij kinderen.
Daarbij komt dat leerkrachten onder druk staan om een erg rigide leerplan te volgen dat weinig flexibiliteit toelaat. Hierdoor vallen leerlingen tussen de mazen van het net. Leerkrachten moeten sterk opgeleid zijn om met deze diverse uitdagingen om te gaan. Ze moeten inclusief te werk gaan zodat elke leerling vooruitgang boekt in de lagere school. Al deze thema’s komen aan bod in de professionele leergemeenschap, een plek waar leerkrachten elkaar ondersteunen."
Ervaringen delen
Welke belemmeringen ervaren de meest kwetsbare leerlingen in Zuid-Afrika? Welke rol spelen leergemeenschappen precies om die te overwinnen?
"Algemeen gesproken is het niet altijd eenvoudig om kwetsbare leerlingen op basis van hun uiterlijk te identificeren, maar velen zien er wel ongezond, ondervoed of onverzorgd uit. Zwarte meisjes in arme stedelijke en landelijke gebieden ervaren de meeste obstakels. Volgens de lokale traditie worden zij niet als een meerwaarde aanzien voor de familie. Als ze trouwen verlaten ze toch hun familie. Wanneer er dan onvoldoende middelen zijn, krijgen jongens de voorkeur. Sommige meisjes missen verschillende schooldagen per maand omdat ze geen toegang hebben tot basisspullen zoals maandverbanden.
Een grotere uitdaging zijn de systemische en pedagogische obstakels. Die vereisen hoogopgeleide leerkrachten en flexibele onderwijsadviseurs in de districten. Leerkrachten zoeken oplossingen voor deze uitdagingen door hun ervaringen te delen. Dat is precies wat in een professionele leergemeenschap gebeurt.
In een professionele leergemeenschap in Vrijstaat bijvoorbeeld, vertelde een leerkracht – ondertussen schoolleider – van een school hoe hard ze zich de leermoeilijkheden van haar leerlingen aantrok. Daarom ontwikkelde ze zelf een leesprogramma. Ze testte dat leesprogramma in verschillende contexten en het blijkt goed te werken. In de professionele leergemeenschap deelde ze haar leesprogramma met de andere leerkrachten en gaf ze demonstraties met leerlingen."
Toegewijd
Vanuit je eigen ervaring, hoe zal VVOB het onderwijssysteem in jouw land versterken, denk je?
"VVOB focust op de meest kwetsbare leerlingen in Zuid-Afrika door scholen aan te moedigen en te versterken in inclusief lesgeven. Als het onderwijs inclusiever is, zal het aantal schoolverlaters dalen en zullen meer leerlingen leervooruitgang boeken. Hierdoor zullen leerlingen ook betere vooruitzichten krijgen in hun verdere leven.
Zuid-Afrika zet zich in voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. Eens we SDG 4 over kwaliteitsvol onderwijs behaald hebben, zal ons land een welvarende toekomst tegemoet gaan, want de bevolking zal goed opgeleid zijn. Dat zal de economie ten goede komen en meer kansen bieden aan de bevolking. De samenleving zal positiever en progressiever zijn, met minder sociale druk, criminaliteit en geweld."
Dit interview komt uit ons jaarverslag van 2017: Drempels verlagen voor gelijke onderwijskansen. Hoe we dat precies aanpakken in de rest van onze partnerlanden, lees je in ons volledig jaarverslag.
