Na onthullingen over seksueel wangedrag in de ontwikkelingssector en de bredere #MeToo-beweging, ondertekenden alle Belgische ngo’s het Integriteitscharter van Alexander De Croo, minister van Ontwikkelingssamenwerking. Ook VVOB deed dat, al mikt de organisatie al langer hoog wat integriteit betreft. Voorzitter Stefaan Van Mulders: “VVOB streeft naar kwaliteit en duurzaamheid. Als we niet integer te werk gingen, zouden we onze resultaten niet behalen.”
#MeToo en ontwikkelingssamenwerking
In februari 2018 kwam een schandaal rond de Britse tak van Oxfam in Haïti aan het licht. Medewerkers zouden Haïtiaanse vrouwen betaald hebben voor seks tijdens de grootschalige hulpactie volgend op de aardbeving van 2010. Tegen de achtergrond van een humanitaire crisis die het leven eiste van honderdduizenden mensen, staan de acties van de zogenaamde hulpverleners gelijk aan seksuele uitbuiting. De organisatie werd er daarbovenop van beschuldigd het wangedrag te willen verdoezelen.
De berichtgeving in de media ontketende een reactie aan andere onthullingen van seksuele intimidatie, mishandeling en uitbuiting in de ontwikkelingssector. Critici zagen hun kans schoon om hun argumenten tegen internationale samenwerking te voeden. Overheden en ngo’s lieten hun stem duidelijk horen in dit vals dilemma.
Een krachtdadig initiatief kwam van Belgisch minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo. Alle 83 Belgische ngo’s werden verwacht een Integriteitscharter te ondertekenen. Het charter legt de integriteitsnormen vast van ngo’s die geld ontvangen van de Belgische overheid. De ondertekenaars verbinden zich ertoe om onder andere:
- een ethische code te ontwikkelen;
- bewustmaking en trainingen rond integriteit te organiseren voor medewerkers;
- een vertrouwenspersoon aan te duiden;
- integriteitsclausules in te bouwen in contracten met derde partijen;
- minstens een keer per jaar te rapporteren over inbreuken.
Het charter legt zo de minimumlat voor ethiek en integriteit, die VVOB zonder voorbehouden ondertekende samen met alle andere Belgische ngo’s.
Integere regels, mensen en partners
Voor VVOB somt dit Integriteitscharter de minimumstandaarden op waaraan élke ontwikkelingsactor moet voldoen. Een startpunt, dus.
“VVOB’s beleid rond integriteit bestaat al langer en gaat verder dan dit”, zegt VVOB-voorzitter Stefaan Van Mulders (bovenaan links afgebeeld). “VVOB komt in direct en indirect contact met jonge leerlingen en studenten. De aard van ons werk verplicht ons ertoe onszelf hoge ethische eisen op te leggen. We hebben een uitgebreid beleid rond Kinderbescherming en Jeugdbescherming dat deel uitmaakt van VVOB’s HR-handleiding. Al onze werknemers tekenen die handleiding op hun eerste werkdag. We hebben ook een beleid rond Mensenhandel.”
Mensen die voor VVOB aan de slag willen gaan, moeten ook aan die ethische eisen voldoen. Sollicitanten worden niet expliciet uitgehoord over integriteit tijdens de veeleisende selectieprocedure, maar de HR-dienst heeft wel een neus voor potentiële werknemers die de waarden van VVOB even hoog in het vaandel dragen.
“Nieuwe medewerkers krijgen hun eigen VVOB ‘pocket guide’, een soort paspoort, dat ze in hun begindagen kunnen ronddragen”, legt Stefaan uit. “De kleine gids bundelt de visie en missie van een typische VVOB-medewerker samen. Integriteit is een van de vijf kernwaarden, naast kwaliteit, respect, engagement en innovatie. Als je voor VVOB werkt, werk je met integriteit. Zonder uitzondering.”
De pocket guide definieert VVOB’s visie op integriteit als volgt:
Integriteit… in professionele relaties en in leiderschap. Ethiek staat voorop in onze samenwerking met elkaar, onze donoren en partners. We doen wat juist is, ook als dat moeilijk is. Goed leiderschap bevordert deze ethische omgeving en cultuur van onze organisatie. Op deze manier wint het algemeen belang op de langere termijn het van private belangen op de kortere termijn. Als organisatie en als individuen zijn we hierin consistent en betrouwbaar en accepteren we de verantwoordelijkheid van onze acties.
Stefaan en andere leden van de Raad van Bestuur richten momenteel een ethische commissie op die verantwoordelijk wordt voor de screening van potentiële donoren. De fondsen die VVOB ontvangt, moeten ook van integere organisaties komen.
“VVOB streeft naar kwaliteit en duurzaamheid in haar werk om onderwijssystemen wereldwijd te versterken”, gaat Stefaan verder. “Als we dat niet met integriteit deden, konden we niet blijven doen wat we nu al meer dan dertig jaar doen, en de resultaten behalen die we behalen. Kwaliteit en duurzaamheid zijn afhankelijk van integriteit. Als VVOB wil blijven voortbestaan en doelgericht wil blijven werken, moeten we op onze hoede zijn voor inbreuken op onze integriteit.”
