Met enige pijn in het hart namen de VVOB-teams in de provincie onlangs afscheid van hun kantoren en verhuisden ze naar de hoofdstad Phnom Penh. Tijdens het grootste deel van het programma had VVOB Cambodja drie kantoren: één in de provincie Siem Reap voor lerarenopleiding lager onderwijs, één in de provincie Kandal voor lerarenopleiding lager secundair onderwijs, en een centraal kantoor in Phnom Penh voor het programmamanagement. Aan het einde van het programma kijkt het VVOB-team terug op vijf jaar vestiging op de instituten voor lerarenopleiding in de provincies.
Bouwen aan vertrouwen en motivatie
Wanneer Mono zijn werk in Kandal startte in 2009, liep het SEAL-programma al enkele maanden. "De instituten voor lerarenopleiding zijn onze operationele partners, dus op het vlak van communicatie en het opbouwen van relaties is het erg goed geweest om een VVOB-kantoor hebben op de campus. Vooral de relatie met de lerarenopleiders is essentieel omdat ze een belangrijke rol spelen in ons programma. Tijdens de pilootfase ontwikkelden ze lesmaterialen. Later werden ze kernopleiders en organiseerden ze workshops voor hun collega's uit andere instellingen. Uiteindelijk zijn zij diegenen die zelfstandig kennis en vaardigheden aan studenten moeten kunnen overdragen. Hun motivatie is onze grootste troef."
Virak deelt deze mening: "In de loop der jaren is de relatie met de lerarenopleiders sterk verbeterd. Dit stelt het VVOB-team in staat om de behoeften van de partners beter te begrijpen. We ontmoeten de lerarenopleiders zeer regelmatig: formeel op vergaderingen, maar het helpt om hen ook informeel te ontmoeten omdat ze zich dan vrijer voelen om eerlijke feedback te geven." Chanly voegt eraan toe dat deze hechtere relatie ook helpt om de partner de strikte financiële en administratieve regels te laten accepteren. Volgens Sokhany waren de lerarenopleiders ook erg behulpzaam en betrokken wanneer studenten uit België hun stage deden op de Cambodjaanse lerarenopleidingen. Bovendien oefent de aanwezigheid van het team in het instituut voor lerarenopleiding ook 'zachte druk' uit op de partners om te presteren. "Omdat we dicht bij hen zitten, verbetert de schoolomgeving: ze willen ons laten zien dat ze eraan werken", zegt Virak.
Er zijn ook logistieke voordelen. Het is minder tijdrovend om vergaderingen, werkgroepen en workshops te organiseren. Vooral tijdens de pilootfase waarin de frequentie van deze sessies zeer hoog lag, bood het een groot voordeel om op dezelfde locatie te zitten als de kernopleiders en verminderde de reistijd voor het VVOB-team aanzienlijk. De directeur pastte het lesrooster van de kernopleiders aan, zodat ze beschikbaar waren voor activiteiten van het programma. Daarenboven waren de lokalen voor de workshops en alle faciliteiten zoals wetenschappelijke laboratoria en schooltuinen direct voorhanden. Ook het kantoor en de vergaderruimtes stonden gratis ter beschikking van VVOB. Voldoende kantoorruimte zou zeker een probleem gevormd hebben wanneer we slechts één centrale afdeling hadden op het ministerie van Onderwijs waar vele grote donoren gevestigd zijn.
Ook Jan, Programme Manager, is het ermee eens dat door deze nabijheid van de operationele partner de VVOB-teams de lokale context beter kunnen aanvoelen: "De Cambodjaanse samenleving is zeer hiërarchisch. Dit maakt het moeilijk om de echte behoeften en bekommernissen van de doelgroep vast te grijpen. Als we alleen vanuit het centrale niveau werken om de provinciale doelgroepen te bereiken, zouden we niet dezelfde nuttige feedback ontvangen. Het kost tijd om vertrouwen en een open communicatie op te bouwen. Dit kan niet bereikt worden door middel van veldbezoeken. Het vereist een intensieve samenwerking."
De keerzijde van de medaille
"Vorig jaar erkenden onze ‘peer’-evaluatoren de voordelen van gedecentraliseerde kantoren", vervolgt Wanda. "Maar ze wezen ook op het verhoogde 'risico dat het VVOB-team uiteindelijk het werk in de plaats van de partners zou uitvoeren’. Dit is de reden waarom het team erover moet waken dat haar rol na verloop van tijd evolueert naar ‘low-intervention’. Een partner moet input geven in het proces van capaciteitsontwikkeling, maar kan niet afhankelijk van VVOB worden. Ook de interne communicatie is een grotere uitdaging met meerdere vestigingen. Daarom zijn regelmatige teamvergaderingen nodig om misverstanden en inefficiëntie te vermijden."
Er zijn ook enkele praktische ongemakken verbonden aan het wonen en werken in de provincies. Teamleden zijn het erover eens: "De frequente stroomonderbrekingen zijn een nadeel. Het is moeilijk om te werken zonder airconditioning bij 38 graden of wanneer internet en printers defect zijn. Door veelvuldige stroomschommelingen gaan printers en kopieermachines makkelijker kapot. Ook de overstroming van 2010 staat ons nog duidelijk voor de geest. Tijdens de lunch overstroomde het schoolterrein plotseling door hevige regenval. In een mum van tijd waren onze motoren en auto opgeslokt door het water." Dergelijke extreme werkomstandigheden komen inderdaad minder vaak voor in de hoofdstad.
Goede herinneringen
"Uiteindelijk is het moeilijk te zeggen welke van de opstellingen de voorkeur geniet", besluit Wanda. "Het hangt allemaal af van de context in het land, de doelstellingen van het programma, en ga zo maar door. Maar wat de uitkomst ook is, goede herinneringen hebben de overhand aan deze tijd die de teams op de instituten voor lerarenopleiding werkten. De interactie met lerarenopleiders en studenten is iets waaraan het de medewerkers in het centrale kantoor nu ontbreekt."
Sokhany voegt toe: "Het is erg leuk om elke dag te zien waarmee de lectoren bezig zijn, hoe ze leren, maar ook hun dagelijkse leven op de campus: koken, praten,... Ik denk dat we een sterk programma hadden en ik geloof dat, ook al hebben we de campus verlaten, de lerarenopleiders zullen blijven toepassen wat ze geleerd hebben en de ontwikkelde materialen zullen blijven gebruiken." We kijken er zeker naar uit om relaties met nieuwe partners op te bouwen in het nieuwe meerjarenprogramma 2014-2016.
Wanda Prins
Programmacoördinator
“Sinds februari 2011 werkte ik voor het SEAL-programma (programma voor institutionele capaciteitsopbouw rond wetenschap, milieu en landbouwleefsleutels) bij het instituut voor lerarenopleiding in Siem Reap, Cambodja.
Nu het programma op zijn einde loopt, heb ik mijn kantoor en mijn huis in Siem Reap verlaten en verhuisde ik naar Phnom Penh in oktober 2013. Ook mijn collega’s van het VVOB-team in Kandal lieten hun kantoor op de lerarenopleiding achter.
Een goede gelegenheid om stil te staan bij de voor- en nadelen van gedecentraliseerde VVOB-kantoren bij de operationele partners, in aanvulling op het centrale VVOB-kantoor in Phnom Penh. Vandaar dit artikel met input van mijn collega's Chanly, Jan, Mono, Sokhany, Stefaan en Virak."
